Bakı Dövlət Universiteti Tarix fakültəsi

2024-cü il 31 may tarixində Azərbaycan tarixi (təbiət fakültələri üzrə) kafedrası nəzdində Dünya azərbaycanlıları: tarixi-demoqrafiya ETL-də “Axıska türkləri Türkiyə-Gürcüstan münasibətlərində” mövzusunda ETL-in böyük laborantı Əsədov Murad Elçin oğlunun məruzəsi dinlənildi. Elmi seminarda Tarix fakültəsinin elmi işlər üzrə dekan müavini dosent Kəmalə Nəcəfova, Azərbaycan tarixi (təbiət fakültələri üzrə) kafedrasının müdiri, dosent Mehman Abdullayev, ETL-in və kafedranın əməkdaşları iştirak ediblər.

Elmi seminarı giriş sözü ilə açan fakültənin elmi işlər üzrə dekan müavini Kəmalə Nəcəfova “Dünya azərbaycanlıları: tarixi-demoqrafiya” ETL-nın fəaliyyəti, elmi seminarın mövzusunun əhəmiyyəti haqqında danişdı. Təsdiq edilmiş tədbirlər planına uygun olaraq il ərzində Tarix fakültəsində beynəlxalq elmi konfrans və simpoziumların, elmi seminarların və digər tədbirlərin keçirilməsi nəzərdə tutulub. Bununla əlaqədar, 2024-cü il 31 may tarixində “Azərbaycan tarixi (təbiət fakültələri üzrə)” kafedrası nəzdində “Dünya azərbaycanlıları: tarixi-demoqrafiya” ETL-də “Axıska türkləri Türkiyə-Gürcüstan münasibətlərində” mövzusunda Elmi seminarın keçirilməsi planlaşdırılmışdır. Sonra dosent Mehman Abdullayev elmi seminarı açıq elan edərək sözü məruzəçiyə verdi.

Murad Əsədov məruzəsində bildirdi ki, hazırda Cənubi Qafqazda etnik və inzibati quruluş baxımından ən problemli ölkələrdən biri Gürcüstandır. Axıska türklərinin tarixən yaşadıqları Samtshe-Cavaxetiya Gürcüstanın cənub-qərbində yerləşən mərkəzi Ahıska şəhəri olan inzibati bölgədir. Bölgə şimalında Quriya və İmeretiya, şimal-şərq və şərqdə isə Sida Kartli və Kvemo Kartli, cənubda Ermənistan və Türkiyə, qərbdə isə Acarıstanla sərhəddir. Samtshe-Cavaxetiya, tarixi Cavaxeti, Samtsxe və Tor bölgələrini əhatə edir. Bölgənin tarixi adı Mesxetyadır. Qarapapaqlıların (tərəkəmə) tarixi vətəni olan Samtsxe - Cavahetiya bölgəsi XIX əsrin əvvəllərinə qədər etnik müdaxiləyə məruz qalmamışdı. Ən böyük müdaxiləyə isə SSRİ rəhbəri İ.Stalinin zamanında məruz qalmışdılar. İ.Stalinin əmri ilə Mərkəzi Asiyaya sürgün edilən Axıska türklərinin taleyinin keçməkeşli dövrü ondan sonra başlamışdır. İ.Stalinin ölümündən sonra sürgün olunan xalqların öz ana vətənlərinə qayıtması haqqında qərar verilsə də Axıska türklərinə aid edilməmişdir. SSRİ -nın dağılmasından sonra onların qayıtma mübarizəsi yenidən başlamışdır.  Gürcüstan hakimiyyəti Axıska türklərinin qayıtması haqqında qərar qəbul etsə də bu qərar tam mənası ilə hələ də həyata keçməmişdır. İkinci bir tərəfdən isə buranın əhalisinin çox hissəsinin ermənilərdən ibarət olması da Axıska türklərinin ana vətəninə qayıtmasına problem yaratmaqdadır. Burada yaşayan erməni əhalisi Gürcüstan üçün də müəyyən məsələlərdə siyasi problemlər yaratmaqdadır. Çünki burada yaşayan erməni əhalisinin əsas məqsədi Cavaxetiyanın coğrafi və demokratik xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla bu əraziyə muxtariyyət sonra da buranı Ermənistana birləşdirmək idi. Ermənilərin xülyası olan “Böyük ermənistan”ın şərq torpaqları kimi qələmə verilən bu ərazi tarixən erməni şovinistlərinin maraq dairəsində olmuşdur. Bu da regionda yeni münaqişə ocağının yaranması deməkdir ki, sülh və sabitliyə nail olmağa çalışan Azərbaycan və Türkiyə üçün bir prolem olmuşdur. Nəticədə Gürcüstanda baş verən proseslər və regionda sabitlik istiqamətində Azərbaycan və Türkiyənin Cavaxetiyada daha aktiv siyasət yürütməli olduğu vurğulanmaqdadır.

Bir saata yaxın davam edən elmi seminar maraqlı çıxışlarla yekunlaşıb.